Lean Studiereis Seattle: voorkomen van verspillinggastblog Wouter van Ewijk, psychiater en lid RvB van het VUmc

Begin deze maand nam ik deel aan een studiereis ‘Lean in de Zorg’ naar Seattle. Met een groep reisgenoten van de meest diverse pluimage: een chirurg, bestuurders en directeuren, een medisch microbioloog, unithoofden, een controller. Een zorgverzekeraar, programmamanagers, een cardioloog en nog anderen. De reis bracht ons niet alleen naar de Lean Healthcare Summit maar ook naar verschillende bedrijven en een lean ziekenhuis. Een van de deelnemers aan de reis is Wouter van Ewijk, psychiater en lid van de Raad van Bestuur van het VUmc. Voor het blad de Psychiater schreef hij de volgende column die in deze weblog mag worden overgenomen.  

Voorkomen van verspilling 

Wouter van Ewijk

Begin juni was ik aanwezig bij een congres in Seattle over Lean manufacturing, een methode van denken en doen, en werken, die afkomstig is van de Japanse autofabrikant Toyota. Lean is een managementfilosofie die erop gericht is om verspillingen en dus factoren, die geen toegevoegde waarde leveren, te elimineren. De kern van de zaak is dat de kwaliteit van het product omhoog gaat en de kosten omlaag, en dat het leidt tot een grotere tevredenheid van de klanten. Er wordt onderscheid gemaakt tussen acht verschillende soorten (domeinen) van verspilling: defecten, overproductie, transport, wachten, opslag, bewegingen en verplaatsingen, meer doen dan nodig is,
onbenutte creativiteit en tot slot capaciteit. Deze soorten verspilling zijn er niet alleen in de auto-industrie maar ook in de gezondheidszorg (hoeveel tijd verspillen we niet aan wachten en zoeken). In de auto-industrie kunnen medewerkers aan de lopende band aan het koord trekken om het productieproces stil te leggen om direct een verbetering aan te brengen. Dat zal wanneer een psychiater een manische patiënt in een politiecel onderzoekt niet eenvoudig zijn, maar het is wel nuttig een dergelijk onderzoek- en behandelproces eens precies te bekijken op de stappen die wel en niet waarde toevoegen. We zullen versteld staan wat er allemaal beter kan zelfs in op het oog hectische omstandigheden. 

Lean denken en doen kan leiden tot verregaande en duurzame verbeteringen. We konden dat met eigen ogen zien in een paar bedrijven, die helemaal volgens de principes van Lean waren ingericht (Boeing, en het Virginia Mason hospital dat als een van de beste ziekenhuizen van het land geldt). Lean raakt de houding van alle medewerkers en zet aan tot een voortdurende zoektocht naar verbetering, niet omdat het allemaal zo nodig weer beter moet (dus vanuit een negatief sentiment), maar omdat iedereen trots is op zijn beroep, op zijn kunst en kunde, en niet wil dat dat verspild wordt. De nadruk ligt op kwaliteit en creativiteit, en klanttevredenheid. Ik was zeer onder de indruk van de geweldige rust die er in een groot bedrijf als Boeing (29000 medewerkers) heerst. Je kunt als je er rondloopt haast niet geloven dat in de leanbedrijven de productie en de klanttevredenheid enorm is toegenomen. Er wordt niet driftig heen en weer gelopen en geschreeuwd. De mensen doen wat ze doen. Zij zijn zelf verantwoordelijk voor wat ze doen, maar doen het samen. 

Uiteraard zijn er ook sceptici die het als het zoveelste instrument van de directie zien om te bezuinigen. Bezuinigen is niet het doel, maar we moeten onze ogen ook niet sluiten voor de grote bezuinigingen die ons worden opgelegd door de overheid en proberen zoveel als maar kan te doen met de middelen die ons ter beschikking staan. Het is mij niet duidelijk wat de ratio is achter de buitenproportionele bezuinigingen in de psychiatrie. Het lijkt uit de lucht gegrepen en vooral gebaseerd op de aversie van de PVV tegen alles wat niet direct goed te doorgronden is. Er zouden om echt minder geld uit geven drastische keuzes moeten worden gemaakt, maar zoals altijd worden de bezuinigingen gevonden bij de kleine man (eigen bijdragen voor psychotherapie, minder indicaties voor de AWBZ, vrijwel opheffen van de PGB). Echte keuzes worden nooit gemaakt. 

Ik denk dat de overheid er goed aan doet een flink aantal waardestroomanalyses te doen. Er zal zonder twijfel uit blijken dat veel van wat de overheid voor ons en onze patiënten doet geen waarde toevoegt en achterwege gelaten kan worden. Dat is mooi: dan zijn er minder ambtenaren nodig en worden er veel minder fouten gemaakt.  

Naast het bezoek aan Boeing en Virginia Mason bracht de groep bezoeken aan Genie Industries (producent van hoogwerkers) en Kaas Tailored (meubelbekleding). Van dat laatste bezoek staat een mooie beschrijving op de blog Lean denken in de zorg.